10 april Uitreiking stickerboek 'Amalia, Ariane en Alexia op zoek naar de Wortels van Oranje'

 Op maandag 10 april lanceert Stadsmuseum Tilburg een stickerboek voor de jeugd van Tilburg, Berkel-Enschot en Udenhout. Aanleiding is het bezoek van de Koninklijke familie aan Tilburg tijdens Koningsdag. Alle 10.000 basisschoolleerlingen (groep 5 t/m 8) van de gemeente Tilburg ontvangen dit doe- en kijkboek en kunnen de twintig gratis stickers verzamelen via verschillende uitgiftepunten in de stad. Onder de stickers bevinden zich drie Gouden Stickers en elf Zilveren Stickers waarmee mooie prijzen zijn te winnen voor de schoolklas van de vinder.

Hoofdfiguren in het stickerboek zijn de drie prinsessen Amalia, Alexia en Ariane. Zij trekken door Tilburg en leren zo de stad kennen waar hun voorvader Koning Willem II zo dol op was. Ze komen langs het Paleis-Raadhuis en langs de sterfplek van Koning Willem II. Ze verkopen ‘ouwe meuk’ in het Wilhelminapark en zien de Delftsblauwe toiletpot voor koningin Wilhelmina. Zo ontdekken ze hun Tilburgse ‘roots’, de wortels van Oranje. De kinderen van Tilburg ontdekken ze mee, samen met de prinsessen!

Burgemeester Noordanus schreef het voorwoord. De overige teksten zijn van Frank van Pamelen en Nick J. Swarth. De (soms hilarische) tekeningen zijn van Jeroen de Leijer en Studio Ontwerphaven verzorgde de prachtige vormgeving. Het is een kleurrijk, vrolijk boek geworden waaraan zowel de jeugd als volwassenen plezier gaan beleven. De grootste uitdaging is echter om alle stickers compleet te krijgen. Op vele plekken in de stad zijn de twintig stickers bij elkaar te verzamelen. In de laatste dagen voor Koningsdag zijn er vier ruilbeurzen om van dubbelen af te komen.

Het stickerboek is vooral bedoeld voor leerlingen van de bovenbouw van het basisonderwijs. De leerlingen ontvangen maandag 10 april op school een exemplaar en krijgen meteen een eerste setje stickers. Daarna gaan de leerlingen zelf op pad voor de overige plakplaatjes. Steeds wordt een kleine ‘tegenprestatie’ gevraagd. De bibliotheken geeft de stickers bijvoorbeeld bij het lenen van een boek. De leerlingen die de Zilveren Stickers vinden krijgen leuke prijzen met de hele klas. De vinders van de Gouden Stickers krijgen iets heel speciaals: met de hele klas een mooie plek langs de Koningsroute op 27 april!

Het verhaal in het stickerboek gaat niet alleen over de geschiedenis van de stad, maar kijkt ook vooruit. Koning Willem Alexander viert nu zijn 50^e verjaardag in onze stad, maar wie weet doet prinses Amalia dat ook wel als zíj 50 wordt. Zien we haar terug op Koninginnedag in 2053?

Kijk voor meer informatie op www.stickerboekkoningsdag.nl (ook voor de locaties om stickers op te halen).

Samenwerkingspartners
De Bibliotheek Midden-Brabant, CountourdeTwern, gemeente-Tilburg, Onderwijscoöperatie T-Primair, Ontdekstation, Quiet Community, Voetbalclub Willem II, Regionaal Archief Tilburg.

Fondsen en sponsoring
Albert Heijn, Erfgoed Stadsmuseum Tilburg, Cinecitta Films en meer, Het Boekenschop, Tivolifonds, Stichting Jacques de Leeuw, Citymarketing Tilburg.

18 - 26 april 2017 'Koning AAN'

Wat is het?

Heb je zin in wat Tilburgse Koningsdagvoorpret? Met Koning AAN krijg je tussen 18 en 27 april tien leuke en bijzondere verhaaltjes over Tilburg en het Koningshuis. Wat deed het 'Konijn van Olland' hier, waarom heet de Koningshoeven zo en is er een stukje Tilburg in Paleis Het Loo?
Het Oranje tintje van Tilburg ontdek je met Koning AAN!

Meedoen!
1. Sla het nummer 06-30100759 op in je contactenlijst in je telefoon
2. Geef dit contact de naam: Spottn013
3. Stuur een whatsappbericht met de tekst 'Koning AAN'
4. Binnen een week krijg je welkomstbericht
5. Tussen 18 en 27 april krijg je elke dag één whatsappbericht

Goed om te weten: je komt niet in een groep, maar krijgt 1 op 1 een bericht. Na 27 april is het weer uit met Koning AAN en sturen we je geen berichtjes meer, tenzij jij daar toestemming voor geeft. We zijn namelijk net zo allergisch voor spam als jij, dus geen zorgen. Ben er snel bij, want er is ruimte voor 500 deelnemers.

Dit project is mede mogelijk gemaakt dankzij subsidie van Stadsmuseum Tilburg / Erfgoed

18 - 26 april 2017 Koningskwis en Tilburgse Taol

De Stichting Tilburgse Taol (STT) heeft een kwis samengesteld met vragen over Tilburg, de Tilburgse Taol en natuurlijk over koning Willem Alexander en het koningshuis toen en nu. De kwis wordt gepresenteerd door middel van een Powerpoint presentatie, waarbij op alle vragen twee antwoorden voorgesteld worden met het ‘hoedje op' of hoedje af’ systeem.

De deelnemers aan de kwis gaan vooraf gezamenlijk met de kwismaster van de Stichting Tilburgse Taol van kranten een hoed maken, die gebruikt gaat worden voor de kwis. Bij een van de twee antwoorden op een vraag staat -i.v.m. Koningsdag- een kroontje. Als dat het goede antwoord is, wordt door de deelnemer de hoed opgezet en als het antwoord waar het kroontje bij staat fout is, zet men de hoed niet op.

Deelnemers die het antwoord goed hebben gaan door naar de volgende ronde, totdat er uiteindelijk een van de deelnemers als winnaar over blijft. Degene die gewonnen heeft ontvangt van de Stichting Tilburgse taol een Tilburgs leesplèngske.

De lijst van locaties die zich reeds aangemeld hebben om hun bewoners aan de Koningskwis deel te laten nemen zijn:

• Dinsdagmiddag 18 april. De Hazelaar, Dr. Eijgenraamstraat 3, 5042 SE Tilburg
• Vrijdagmiddag 21 april. Den Herdgang, Berlagehof 60, 5041 JS Tilburg
• Zondagmiddag 23 april. Huize Mater Misericordiae, Kloosterstraat 10, 5038 VP Tilburg
• Dinsdagmorgen 25 april. Damast, Leijweg 48, 5022 KA Tilburg
• Dinsdagmiddag 25 april. De Bijsterstede, Energieplein 54, 5041 NH Tilburg
• Woensdagochtend 26 april Koningsvoorde,  Gen. Smutslaan 208, 5021XE Tilburg en middags Satijnhof, Wethouderslaan 9, 5021 AK Tilburg

18 en 21 april KASTEEL013

Logo ontwerp Studio Droombeeld

Tilburg had niet alleen een paleis, maar ook een heus kasteel. Het waren de 'heren van Tilburg' die dat bewoonden. Geen koninklijke familie! Een dergelijke sjieke woning werd destijds een 'steenen camer' genoemd. Vandaag de dag herinnert het Stenenkamerpark met de fundamenten van het kasteel van Tilburg ons nog daaraan.

Met support van Buurtcultuurfonds Tilburg ontwikkelde Saskia Dellevoet, community-art manager, het project KASTEEL013: een buurtcultuurproject met een koninklijk tintje. Wijkbewoners en professionals zetten met kunst en cultuur het voormalige Kasteel van Tilburg vanuit verleden-heden-toekomst weer feestelijk op de kaart. Op 18 april is iedereen van harte welkom bij de lezing van Bas Aarts over het kasteel van Tilburg in wijkcentrum De Poorten, Hasseltstraat. 

Enkele dagen daarna, op 21 april is het KASTEEL013 buurtcultuurfeest met een namiddag- en avondprogramma. 's Middags is er een KASTEEL013-route langs De Poorten waar een expositie is, de Kasteelhoeve en het Stenenkamerpark. Het hoogtepunt is een theatrale voorstelling van BOUWJAAR ’84, een Tilburgs theatercollectief dat met wijkbewoners en 200 jerrycans het kasteel opbouwt en weer afbouwt.

18 april

Lezing Bas Aarts

Wijkcentrum De Poorten, Hasseltstraat

19.30 uur

Aanmelden is gewenst 

21 april

KASTEEL013-route: Expositie in De Poorten, Hasseltstraat 194; Kasteelhoeve diverse activiteiten (Hasseltstraat 256); Stenen Kamerpark. 

16.00 - 18.15 uur

KASTEEL013 Theatrale voorstelling

Bouw van een kasteel met 200 jerrycans  

18.30 - 19.00 uur

Voor meer informatie: website KASTEEL013

18 april Uitreiking Lanciersprijs in voormalige kazerne Willem II

Op 18 april 2017 wordt in Regionaal Archief Tilburg voor de allereerste keer de Lanciersprijs uitgereikt. Deze wordt om de twee jaar uitgereikt aan de onderzoeker die bronnen van Regionaal Archief Tilburg op originele wijze heeft verwerkt tot een scriptie, gedrukte of digitale publicatie, film of documentaire, roman of theaterstuk of een andere vorm. De prijs bedraagt € 750.

Er is een groot aantal inzendingen binnengekomen, waaruit de jury een shortlist kiest. Degenen van de shortlist zullen op 18 april hun inzending in een korte presentatie toelichten, waarna de juryvoorzitter de winnaar bekend zal maken.

De jury van de Lanciersprijs bestaat uit:
Theo Thomassen (voorzitter), emeritus hoogleraar archiefwetenschap
Ad van den Oord, zelfstandig gevestigd historisch onderzoeker en publicist
Astrid de Beer, historica en projectleider bij Regionaal Archief Tilburg

De uitreiking is op 18 april van 15.00 tot 17.30 uur. Wil je erbij zijn? Stuur dan een mail naar info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v Lanciersprijs. Er is slechts beperkt plaats, dus wees er snel bij!

19 april Geschiedenis van een tafelpiano

Tekst: Louise van Hasselt

J’ai un bon Piano de Bréda je m’excerce tous les jours

Begin 1830 was Willem II gelegerd met zijn garnizoen in Rijen maar woonde met zijn vier kinderen wel in Tilburg, bij Thomas van Dooren in de Heuvelstraat.
Hij liet zijn drie zoons in soldatenpakjes oefenen met geweren in Rijen.
Aan zijn dochter Sophie gaf hij in juni 1833 een tafelpiano, immers deze voorloper van de Upright piano’s werd gebruikt voor beginnelingen en Sophie was op dat moment 9 jaar. Zij schrijft dan aan haar moeder Anna Palowna, die in Tilburg niet kon aarden: “ik heb van mijn vader een piano uit Breda gekregen en ik oefen elke dag”.

Om het meisje toch te betrekken bij het soldaten leven van haar broers en vader was deze tafelpiano nota bene gedecoreerd met kanonnen, kogels en rokende granaten ingelegd met parelmoer en koper. Geheel in de stijl van Willem II, die er om bekend stond zelf zijn eigen meubels te ontwerpen; ook van zijn paleis in Tilburg was hij immers zelf de architect. Er zijn geen tafelpiano’s bekend met een soortgelijke versiering. De veldmaarschalk Willem II was erg geliefd.
De pianofabriek van P. De Ruijter in Breda was de eerste pianofabriek die in Noord Brabant in1832 werd gevestigd. De piano’s  bezitten prachtig snijwerk en hebben een harp-achtige klank. De fabriek heeft tot eind 19de eeuw in Breda bestaan.
Sophie heeft dus ijverig iedere dag gestudeerd op haar tafelpiano ten huize van Thomas van Dooren, die een van de kostbaarste en rijkste huizen van Tilburg bezat. Hij was zeer gefortuneerd en een groot kunstverzamelaar. Hij overlijdt in 1836, zonder vrouw en kinderen. Volgens het testament uit 1835 ging zijn nalatenschap naar zijn moeder Maria Josepha Bakker. De veiling van zijn nagelaten inboedel duurde 5 dagen waaronder ook opkopers.

Er is geen reden aan te nemen dat de tafelpiano meeverhuist als Sophie tijdens de wintermaanden in het paleis aan de Kneuterdijk in ’s-Gravenhage woont. Daar waren al concertvleugels. Evenmin is het aan te nemen, dat Sophie haar tafelpiano mee heeft genomen naar het cultuurcentrum Weimar.
Sophie is 18 jaar als ze trouwt ze met Carl van Saksen-Weimar-Eisenach, de latere groothertog van Weimar die zij in 1834 al had ontmoet. Weimar was het culturele middelpunt van beroemde schrijvers, dichters en musici, waaronder Goethe, Schiller en Franz Liszt. Sophie krijgt zelfs les van Franz Liszt, dus de tafelpiano van De Ruijter heeft zijn diensten bewezen. 

De tafelpiano van “P De Ruijter Breda” is in de vergetelheid geraakt in Tilburg en duikt pas op als ik hem in erbarmelijke staat in 1970 bij H.Peters Antiquair en oude kunst aan de Spoorlaan in een achteraf kamertje te zien krijg en kan kopen. In 1887 heb ik hem in reparatie gegeven aan de firma Koot in Haarlem, een anderhalf jaar durend herstel in de originele, bespeelbare staat. Pas nadat ik in 2014 tijdens de boekpresentatie van het standaardwerk  Koning Willem II 1792 – 1849 van Jeroen van Zanten de schrijver een zin hoorde citeren van Sophie dat ze van haar vader twee katjes had gekregen en dat hij speciaal voor haar een piano uit Breda had laten overkomen, werd mijn belangstelling gewekt. Met mij is ook Jeroen van Zanten ervan overtuigd dat dit de tafelpiano van Willem II is.
In het kader van het erfgoedprogramma “10 dagen op pad voor de koning” is er op woensdag 19 april tussen 14.00 en 16.00 uur gelegenheid deze tafelpiano te bezichtigen.

Aanmelden bij Stadsmuseum Tilburg

Verantwoording
Jeroen van Zanten - Koning Willem II 1792 – 1849
Thera Coppens - Sophie in Weimar
Tentoonstelling Dordrecht – Willem II de koning en de kunst
Ronald Peeters – Koning Willem II Opperbevelhebber van het leger, 
                              ondernemer en grootgrondbezitter in Tilburg
Jos van Leeuwen – Franz Liszt 1811 – 1886 (componistenreeks)
H.J. Zomerdijk – Het muziekleven in Noord Brabant tussen 1770 en 1850
Thüringen Hauptstaatsarchiv Weimar
Archief Breda
Archief Tilburg
Pierre van Beek – Heemkunde artikelen

19 april Lezing Archeologie Kamp Tiendaagse Veldtocht vanuit Rijen

Culturele, religieuze, politieke en economische verschillen gaven aanleiding tot het conflict dat we kennen als de Belgische Opstand met als resultaat de opsplitsing van het Verenigd koninkrijk van Willem I. Een breekpunt, gepaard gegaan met de laatste aanvalsoorlog van Nederland: de zogeheten Tiendaagse Veldtocht gevolgd door een jarenlange patstelling alvorens het grote Koninkrijk der Nederlanden, op dat moment niet ouder dan 15 jaar, uiteenvalt in drieën: Nederland, België en Luxemburg.

Gedurende de periode 1830/1 - 1839 bevonden zich veel manschappen en legeronderdelen in het zuiden van ons land. Die verblijven in de vestingsteden, zijn in kantonnement of verblijven tijdelijk in een groot tentenkamp om zich voor te bereiden op een oefening in groter verband of komende campagne. Van die veldkampen bevond zich er één nabij Rijen en één nabij Oirschot.

Tijdens de oefeningen verbleven in het militaire kamp van Rijen meer dan tienduizend mensen, militairen en burgers. De aanwezigheid van zulke grote getale in het veld moeten niet alleen hun sporen  in archieven, maar ook in het bodemarchief hebben nagelaten. Zeker als men beseft dat vele voorzieningen waren opgebouwd met zand en heideplaggen. Daarvan resteren wellicht nog diverse zichtbare sporen in het landschap.

De lezing van archeoloog Jan Roijmans is een digitale ‘wandeltocht’ door het kamp Rijen en het bijbehorende oefenterrein. Wandelschoenen zijn overbodig.

Woensdag 19 april
19.00 uur Inloop. Aanvang lezing 19.30 uur. Einde ca. 21.30 uur
Locatie Wijkcentrum Heyhoef (Reeshof)

Aanmelden bij Stadsmuseum Tilburg

20 april: Lezingen Voetbalclub Willem II

Willem II 1916

Door: Thijs Kemmeren en Roger Rossmeisl

Voetbalclub Willem II staat centraal deze avond. Thijs Kemmeren vertelt over de 'buitenstaanders' bij de koninklijke club en Roger Rossmeisl gaat speciaal in op het in 1916 behaalde landskampioenschap.

Hier adem ik vrij en voel ik mij gelukkig.
Buitenstaanders bij een ‘koninklijke’ Tilburgse voetbalvereniging.

Het is een bekend verschijnsel dat nieuwkomers in een stad vaak via een vereniging op een bijzondere manier betrokken raken bij hun nieuwe woonomgeving. Op deze manier dragen zij in belangrijke mate bij aan de sociale versterking van de stad waarin ze op zeer diverse manieren terecht zijn gekomen. Soms is dat omdat je geadopteerd wordt, soms omdat je vluchteling bent en soms omdat je er werk hebt gevonden.

De voetbalclub Willem II kent tal van voorbeelden van ‘buitenstaanders’ die via een rol bij Willem II een belangrijke sociale positie in de Tilburgse gemeenschap hebben gekregen. De ene, Constant Cremer, afkomstig uit Congo was geadopteerd door de zus van zijn vader en speelde in het elftal dat in 1904 Brabants kampioen werd; de volgende, dr. Frantisek Fahdronc moest in 1948 vluchten voor de communisten in Tsjecho-Slowakije en droeg in belangrijke mate bij aan de landskampioenschappen van Willem II in 1952 en in 1955;  nummer drie, drs. Bert Schuerman kwam naar Tilburg als huisarts, hij was de langstzittende voorzitter van van de voetbalclub (1945 – 1977) en zorgde er in de jaren zeventig hoogstpersoonlijk voor dat de naam van Willem II voor de stad behouden bleef. Hiermee bleef de verbinding van de club met het koningshuis, die de club ongeveer vanaf het begin in 1896 had, bestaan, hetgeen nog elke thuiswedstrijd zichtbaar is. Deze boeiende verhalen worden toegelicht door Thijs Kemmeren, tot aan zijn pensionering werkzaam bij Fontys. Kemmeren is historicus en hoopt in 2018 te promoveren op het onderwerp ‘Tilburg sport , 1840-1940. Urbanisatie, sport en identificatie’.
Ook is hij lid van de redactie van Willem II.

Roger Rosmeissl zal spreken over het eerste landskampioenschap van Willem II. In 2016 was het exact één eeuw geleden dat Willem II de westelijke voetbalhegemonie doorbrak . Terwijl de rest van Europa in brand stond vanwege de Eerste Wereldoorlog , werden de Tricolores op Hemelvaartsdag (1 juni 1916) als eerste niet-westelijke club kampioen van Nederland. Roger Rossmeisl, eveneens als redacteur actief binnen de club én coauteur van de biografie over clubicoon John Feskens, neemt deze roemrijke periode onder de loep. Een verhaal over gemobiliseerde spelers, matinee-concerten en een stuntelende voetbalbond.

Organisatie: Heemkundekring Tilburg
Tijd: Donderdag 20 april, 20.00 uur (inloop 19.30 uur)
Locatie: Regionaal Archief Tilburg, Kazernehof 75
Kosten: Leden HKK Tilburg gratis. Niet-leden betalen € 4,00. Koffie en thee zijn inbegrepen.

22 april 2017 Beiaardconcert Carl Van Eyndhoven

Zaterdag 22 april 2017 13.00 uur

Dit concert wordt georganiseerd door de Vrienden van de Tilburgse Beiaard.

Het concert is te beluisteren vanuit o.a. de Muzentuin of bij een van de terrassen. Stempels voor de stempelkaart haal je bij de gedenksteen onder aan de toren van de Heikese kerk.

Programma

1. Si j’étais Roi (1852). Adolphe Ch. Adams (1803 - 1856)
2. Frenella (Salon-fantasie). Carl Gänschals (1847 - 1906) 
3.  In a Monastery Garden. Albert Ketèlby (1875 - 1959)
4. Valses Poeticos (selectie). Enrico Granados (1867 - 1916) 
5.  I Puritani - Fantasie pour Carillon. Vincenzo Bellini (uit: Compositien voor het klokkenspel 1861 – Utrecht) (1801 - 1835)
6. Regrets (Boston-Waltz). Johan Frederik Pala (1892 - 1972)
7. ‘Collection de morceaux pour Harmonies et Fanfares’ (Uitgaven van Kessels)  L’echo au Bois (Divertissement)  Salve Regina (Morceau Relgieux)  Valse Nationale (Wals over Nederlandsche Volksliederen
8. Post Ludinum. Jef Denyne (1862-1941) 

Toelichting

De decennia die samenvallen met het koningschap van Willem II en Willem III worden in de geschiedenis van de beiaard vaak als de 'teloorgang van de beiaardcultuur' bestempeld. Toch is niets minder waar.  Uit recent onderzoek blijkt dat er wel degelijk op vele plaatsen nog een bloeiende beiaardpraktijk bestond in de tweede helft van de negentiende eeuw.

Hierbij speelden beiaardiers - zoals hun collega’s dit ook in de voorgaande eeuwen deden - in op de heersende muzikale stijlen en smaken. Vooral operamuziek en salonmuziek kwam op hun repertoire voor.  Van dit operarepertoire zijn enkele boeiende arrangementen uit de tweede heflt van de negentiende eeuw bewaard gebleven, o.a. een virtuoze bewerking van Si j’étais Roi  van A. Adam. De salonmuziek uit die periode, vaak met tot de verbeelding sprekende titels, vormt voor hedendaagse beiaardiers een dankbaar en aantrekkelijk repertoire om te bewerken en… klinkt ronduit mooi op beiaard.

Diezelfde aantrekkelijkheid vinden we terug in de stukken die werden uitgegeven door Kessels voor harmonie en fanfare. Zij gebruiken vaak mooi effecten (bv. de echo) of spelen in op de herkenbaarheid van melodieën (bv. de liederen uit de Valse Nationale). Een stuk als het Salve Regina doet beroep op dezelfde ingetogen sfeer als In A Monastery Garden  van Ketèlby. In beide werken spelen de ‘klokken’ een hoofdrol…
Het Postludium  van Jef Denyn is het enige stuk dat speciaal voor beiaard is geschreven. Het wordt vaak beschouwd als het begin van de “Renaissance van de beiaard”… Een uitspraak die - zoals uit het programma blijkt - op zijn minst genuanceerd dient te worden.

Foto Rudi Klumpkens

Foto Rudi Klumpkens