Behoud erfgoed Sacramentskerk Tilburg

Reliëfs van Charles Eijck / Frans Mandos. Foto Joost op 't Hoog

Vandaag kopte Brabants Dagblad 'Kerk verdwijnt, erfgoed blijft'. Goed nieuws dus voor het erfgoed van de stad. De lobby voor het behoud hiervan wordt gevoerd door de werkgroep Monumentale kunst van Erfgoedvereniging Heemschut.

In de Tilburg Wiki lezen we over de Sacramentskerk: 'De kerk van het Allerheiligste Sacrament, zoals de officiële naam luidt, werd in 1933 aan de Ringbaan-Oost voltooid naar een ontwerp van de Eindhovense architect Martinus van Beek, die tevens de aangrenzende pastorie tekende. Het gebedshuis kent een bewogen historie. Zo werd het door granaatinslagen ernstig vernield in 1944 en verloor het zijn torenkruis. In 1946 volgde het herstel. In 1992 werd de toren van zijn gammele spits ontdaan. Ook qua interieur waren er perikelen. Rond 1939 vervaardigde de bekende kunstenaar Charles Eijck enkele engelenbeelden voor het priesterkoor, die door de toenmalige pastoor werden afgekeurd en verwijderd. Nog tot 2000 werden er erediensten gehouden, maar daarna werd de kerk gesloten. Sindsdien staat het gebouw op de nominatie om gesloopt te worden. Hiertegen is veel weerstand, maar omdat er geen sprake is van een monumentale status is er nog altijd een onzekere toekomst. De kerk is volgens velen beeldbepalend en heeft interessante interieurelementen, zoals beelden van Frans Mandos en glas-in-loodramen van Jan Dijker. Van Beek ontwierp met compagnon F. Vervest ook het Sint Lidwinaklooster.'

Glas-in-loodramen Jan Dijker. Foto Joost op 't Hoog

In 2005 vond er een waardestellend onderzoek plaats door Res Nova met betrokkenheid van Bernadette van Hellenberg - Hubar. De reden voor het onderzoek was dat de besluitvorming aan de marginale kant bleef en er tot dan toe geen integrale waardenstelling was opgesteld. Uit het rapport bleek destijds dat de Sacramentskerk zowel cultuurhistorisch, architectonisch als stedenbouwkundig een groot aantal bijzondere waarden kon worden toegekend. Uit grondig onderzoek kwam er een beeld naar boven, dat in eerder gevoerde discussies helemaal niet of onvoldoende ter sprake was gekomen.

Rapport Res Nova, 2005

Van Hellenberg-Hubar sprak destijds uit dat ze hoopte dat deze kwestie tot een model herbestemming zou leiden. Zoals nu in de krant staat, blijven de glas-in-loodramen en de beelden van Mandos bewaard. Het schip van de kerk gaat echter tegen de grond, zo schrijft Stephan Jongerius in het Brabants Dagblad. Het belangrijkste novum van de Sacramentskerk was volgens Van Hellenberg-Hubar echter de wijze waarop de architect Van Beek gebruik maaktevan het versneld perspectief, zowel bij het exterieur als aan de binnenzijde. Door dit optische spel dat in de renaissance is ontwikkeld door architecten als Bramante en Michelangelo, ontstaat aan de buitenzijde een nog rijziger en monumentaler gebouw, dat intern aan diepte wint. Volgens Van Hellenberg-Hubar was in 2005 deze toepassing welhaast een unicum. 'Er zijn weinig gebouwen bekend uit de periode 1900-1940, laat staan uit de jaren dertig,' zo schrijft zij op haar website.

Sacramentskerk aan Ringbaan Oost. Foto Joost op 't Hoog

Het erfgoed, de glas-in-loodramen en de beelden, blijven. De bouw van het middenschip, eveneens uit onderzoek gebleken waardevol erfgoed, zal desondanks verdwijnen.

Deze blogpost is geschreven door Petra Robben, projectleider Stadsmuseum Tilburg.

Meer lezen:
Tilburg Wiki / Sacramentskerk
Verhalen op Geheugen van Tilburg 
Van Hellenberg-Hubar over het onderzoek naar de Sacramentskerk
Een nieuwe torenspits?