Behoud erfgoed Sacramentskerk Tilburg

Reliëfs van Charles Eijck / Frans Mandos. Foto Joost op 't Hoog

Vandaag kopte Brabants Dagblad 'Kerk verdwijnt, erfgoed blijft'. Goed nieuws dus voor het erfgoed van de stad. De lobby voor het behoud hiervan wordt gevoerd door de werkgroep Monumentale kunst van Erfgoedvereniging Heemschut.

In de Tilburg Wiki lezen we over de Sacramentskerk: 'De kerk van het Allerheiligste Sacrament, zoals de officiële naam luidt, werd in 1933 aan de Ringbaan-Oost voltooid naar een ontwerp van de Eindhovense architect Martinus van Beek, die tevens de aangrenzende pastorie tekende. Het gebedshuis kent een bewogen historie. Zo werd het door granaatinslagen ernstig vernield in 1944 en verloor het zijn torenkruis. In 1946 volgde het herstel. In 1992 werd de toren van zijn gammele spits ontdaan. Ook qua interieur waren er perikelen. Rond 1939 vervaardigde de bekende kunstenaar Charles Eijck enkele engelenbeelden voor het priesterkoor, die door de toenmalige pastoor werden afgekeurd en verwijderd. Nog tot 2000 werden er erediensten gehouden, maar daarna werd de kerk gesloten. Sindsdien staat het gebouw op de nominatie om gesloopt te worden. Hiertegen is veel weerstand, maar omdat er geen sprake is van een monumentale status is er nog altijd een onzekere toekomst. De kerk is volgens velen beeldbepalend en heeft interessante interieurelementen, zoals beelden van Frans Mandos en glas-in-loodramen van Jan Dijker. Van Beek ontwierp met compagnon F. Vervest ook het Sint Lidwinaklooster.'

Glas-in-loodramen Jan Dijker. Foto Joost op 't Hoog

In 2005 vond er een waardestellend onderzoek plaats door Res Nova met betrokkenheid van Bernadette van Hellenberg - Hubar. De reden voor het onderzoek was dat de besluitvorming aan de marginale kant bleef en er tot dan toe geen integrale waardenstelling was opgesteld. Uit het rapport bleek destijds dat de Sacramentskerk zowel cultuurhistorisch, architectonisch als stedenbouwkundig een groot aantal bijzondere waarden kon worden toegekend. Uit grondig onderzoek kwam er een beeld naar boven, dat in eerder gevoerde discussies helemaal niet of onvoldoende ter sprake was gekomen.

Rapport Res Nova, 2005

Van Hellenberg-Hubar sprak destijds uit dat ze hoopte dat deze kwestie tot een model herbestemming zou leiden. Zoals nu in de krant staat, blijven de glas-in-loodramen en de beelden van Mandos bewaard. Het schip van de kerk gaat echter tegen de grond, zo schrijft Stephan Jongerius in het Brabants Dagblad. Het belangrijkste novum van de Sacramentskerk was volgens Van Hellenberg-Hubar echter de wijze waarop de architect Van Beek gebruik maaktevan het versneld perspectief, zowel bij het exterieur als aan de binnenzijde. Door dit optische spel dat in de renaissance is ontwikkeld door architecten als Bramante en Michelangelo, ontstaat aan de buitenzijde een nog rijziger en monumentaler gebouw, dat intern aan diepte wint. Volgens Van Hellenberg-Hubar was in 2005 deze toepassing welhaast een unicum. 'Er zijn weinig gebouwen bekend uit de periode 1900-1940, laat staan uit de jaren dertig,' zo schrijft zij op haar website.

Sacramentskerk aan Ringbaan Oost. Foto Joost op 't Hoog

Het erfgoed, de glas-in-loodramen en de beelden, blijven. De bouw van het middenschip, eveneens uit onderzoek gebleken waardevol erfgoed, zal desondanks verdwijnen.

Deze blogpost is geschreven door Petra Robben, projectleider Stadsmuseum Tilburg.

Meer lezen:
Tilburg Wiki / Sacramentskerk
Verhalen op Geheugen van Tilburg 
Van Hellenberg-Hubar over het onderzoek naar de Sacramentskerk
Een nieuwe torenspits?  

Werkgroep Open Monumentendag

De Werkgroep Open Monumentendag Tilburg verzorgt jaarlijks een programma en de communicatie voor de Open Monumentendag in de gemeente Tilburg, waarbij het landelijke thema wordt gevolgd. Het zijn vaak wandel- of fietsroutes langs monumenten of monumentale panden in Tilburg, Berkel-Enschot en Udenhout.

De werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van diverse organisaties:

Dirk van Alphen (voorzitter) – Gemeente Tilburg (monumentenzorg)

Ronald Peeters (secretaris) – Stichting tot Behoud van Tilburgs Cultuurgoed

Hein van den Berg – Heemcentrum 't Schoor Udenhout-Biezenmortel

Sander van Bladel – Heemkundekring Tilborch

Frans Goossens – Heemcentrum 't Schoor Udenhout-Biezenmortel

Joost Op ’t Hoog – Gemeente Tilburg (monumentenzorg)

Fons van den Hout – Stichting Stadsgidserij Tilburg

Rob van Putten – Stichting tot Behoud van Tilburgs Cultuurgoed

Olga Rijniers – Gemeente Tilburg (communicatie)

Petra Robben – Stadsmuseum Tilburg

Jack van der Sanden – Heemkundekring De Kleine Meijerij

Martijn Smolenaers – Avans student bouwmanagement en vastgoed

In 2017 is het thema 'Boeren, burgers en buitenlui'. Kijk hier voor het programma.

Klokken luiden Tilburgse kermis in

Kleurplaat. Ontwerp Peter van Gestel

Werkgroep De Torenklok initieert het klokkenluiden van de kermis. In Tilburg staat de kermis centraal en is een van de grootste Tilburgse evenementen die nationaal dan wel internationaal bekend staat. Bij zo een bijzondere gelegenheid mag men ook gerust aan de grote klok hangen.

Daarom heeft Werkgroep de Torenklok (onderdeel van de Heemkundekring Tilborch) georganiseerd, dat op 21 juli om 15:00 uur vijftien minuten lang alle klokken in het kermisgebied geluid. Dit zullen de vijf klokken van de Heikese Kerk, de drie zware klokken van de Heuvelse Kerk, eveneens luidt er op Broekhoven een driegelui, op Loven luidt een duet van klokken en de protestantse Pauluskerk luidt met haar enige klok ook mee. In totaal dus veertien klokken met een totaalgewicht van meer dan 13.000 kg. Toch een duidelijk verschil met die kleine kermisbel van 15 kg.

Het gaat om duidelijk meer spektakel dan de kermisbel die nu gebruikt wordt, of ander geproduceerd geluid op één plek;  het gaat hier om een duidelijk geluid in het totale enorme  kermisgebied. Zo is het beginsignaal overal duidelijk te horen.

Het luiden op de kermis is een verloren gegane traditie, die weer herleefd moet worden. De ker(k)mis is van oorsprong religieus, en als alle klokken binnen het gebied worden geluid, is dat niet alleen een herleving van het verleden, maar tevens een nieuwe manier van seculier luiden – iets, wat goed in het heden en vooral de toekomst past. En dat is precies wat wij met onze Werkgroep willen bereiken.  Wij willen het luiden van de klokken dichter bij de mensen brengen en zich er van bewust maken, dat klokken nog steeds dicht bij de samenleving staan – op droevige momenten, als vier mei, maar ook op feestelijke momenten zoals op Koningsdag, toen alle klokken in Tilburg en omstreken gingen luiden, en uiteraard nu: op de kermis.

Werkgroep De Torenklok / Onderdeel van Heemkundekring Tilburg